Во саботата на 13 септември 2025 година, заврши посетата на Цариградскиот Патријарх Вартоломеј на Летонија. Иако официјалната цел беше екологијата, агендата јасно вклучуваше и црковно–политички прашања.
Програмата на Патријархот Вартоломеј опфати средби со политичкото раководство на земјата. Впечатливо е тоа што средбите се одржаа со владата во заминување, непосредно пред изборите за Летонскиот парламент.
По повод посетата на Патријархот, вреди да се забележи дека, до денес, Цариградската Патријаршија не успеала да стекне значајно упориште во Летонија. Во 2019 година, игуменот Виктор Контузоров ја создаде т.н. „Летонска Православна Автономна Црква“ под Цариградската Патријаршија, барајќи десет парохии, но по неговата смрт оваа иницијатива се распадна. Подоцна, отец Августин Зашчиринскис побара исто така признавање, но Фанар знаеше дека нема реални заедници или свештеници кои би го поддржале – известува грчкиот црковен портал „Ромфеа“.
Денес, во преден план се појавува ново име – тоа на Давидс Штернс, оженет свештеник со четири деца. Давид Штернс има 45 години, син е на баптистички епископ, кој во последните 15 години нашол значајни одговори за својот живот и односот со Бога во Православието. Митрополитот на Летонија, г. Александар, кој е под јурисдикција на Московската Патријаршија, одбил да го ракоположи Давид Штернс, што го навело Давид да бара ракополагање од Цариградската Патријаршија. Тој тврди дека Летонската Православна Црква „не го осудила доволно“ рускиот империјализам, а смета дека местото на Москва во Летонија треба да биде заменето со Цариградската Патријаршија. Во 2023 година, како свештеник во Летонската морнарица, наводно патувал во Белгија за една конференција на НАТО во Брисел, каде во рамките на Конференцијата се сретнал и со Митрополитот на Белгија, г. Атинагора.
По повод случајот со овој свештеник, Патријархот Вартоломеј наводно им претставил на летонските власти нов план: поставување свештеници под јурисдикција на Цариградската Патријаршија во вооружените сили на земјата. Во случај да се оствари овој план, постепено ќе бидат исклучени свештениците на Летонската Православна Црква (Московска Патријаршија) – токму како што се случи и во Украина.
Цариградскиот Патријарх изјави дека неговата посета е можност „да се обноват историските врски“ со Летонија. Споменувањето на „историски врски“ покренува прашања, бидејќи суштинското присуство на Вселенската Патријаршија во Летонија се ограничува само на четири години. Во овие изјави, се гледа противречност меѓу реториката и реалноста.
Многу аналитичари сметаат дека Фанар се обидува да примени во Летонија „модел на Естонија или Литванија“. Ова вклучува создавање нова структура (можеби Егзархија) со поддршка од државата, барање недвижности во Рига и можеби нивна продажба.
Сепак, забележливо е дека Митрополитот на Летонија Александар (Московска Патријаршија) не учествуваше во екумениската молитва во Катедралата во Рига, како што може да се види на фотографијата. Отсуството на г. Александар се толкува како јасна порака дека локалната Црква ја отфрла идејата за нов обид на Цариградската Патријаршија да се вкорени во Летонија.
Конечно, сè изгледа дека укажува на тоа дека Летонија можеби ќе стане ново поле за примена на стратегијата, со сè уште непознати последици за локалната православна заедница.
Извор: https://www.romfea.gr/katigories/10-apopseis/71873-istorikoi-desmoi-neo-ksekinima-sti-letonia
