На 29 март 2025 година, украинска државна комисија беше испратена во Свето-Успенската Киево-Печерска Лавра за да изврши „инспекција“ на нетлените мошти кои се наоѓаат во Блиските и Далечните Пештери. Групата ги пресече катанците на Пештерите и постави свои, со цел да го спречи пристапот на канонската Украинска Православна Црква до нив.
Комисијата беше задолжена да ја провери „присуството на останките на светителите“ и да ја утврди нивната „историска и научна вредност“. Предметите идентификувани како „културни вредности“ треба да бидат каталогизирани.
Според Сојузот на православни журналисти, во комисијата учествуваат ембриолози, биолози, анатоми, што сугерира дека таа има поширока цел од обична „инспекција“ на моштите.
Сепак, архијереите на Украинската Православна Црква остануваат спокојни и во молитва, убедени дека светителите од Пештерите ќе се одбранат самите. Тие се сигурни дека целата оваа работа ќе заврши лошо за богохулниците.
Неговото Високопреосвештенство, Митрополитот Теодосиј Черкаски, кој и самиот е на мета на државниот прогон, изјави:
„Браќа и сестри, да не паничиме, туку да останеме разумно спокојни. Сѐ се случува како што мораше да се случи. Каде води ова беше јасно за многумина не од денес, не од вчера, па дури ни од пред три години…
Денес, на Преподобните Оци од Пештерите не им е потребна нашата помош или заштита. Тие ќе нѐ заштитат нас. И тоа многу брзо.
Едноставно, нивната СИЛА и нивното ПРАВО на нашата земја не им се јасни на оние кои сега се обидуваат да ги осквернат нивните мошти. Тие прават исто што и нивните духовни предци во 1922 и 1941 година. Ниту тие не разбраа. Затоа, нека продолжат да се мешаат.
Пред неколку години, кога започнуваше големиот прогон на Украинската Православна Црква, а жителите на Лаврата сѐ уште со скепса се насмевнуваа на прашањата дали властите ќе дозволат поделба на Горната Лавра меѓу Црквата и ПЦУ, слушнав зборови од еден световен, но разумен човек: ’Само да не ги допрат Пештерите и моштите на светителите. Ова ќе заврши трагично.’ Трагично за богохулниците.
Ние сите веќе страдавме од нивната беззаконие и неказнивост. Но, не можеме ништо да направиме. Сепак, за разлика од нас, преподобните светители можат.
Непосредно пред да биде затворен игуменот на Свјатогорската Лавра, Митрополитот Арсениј, на плачот и жалбите на верниците за настаните што се случуваат, Владиката рече: ’Последниот збор ќе го имаат светителите од Киевските Пештери.’
И сега прогонителите ги тераат светителите да го кажат тој збор што поскоро.
Да ја положиме својата надеж во светителите со вера. А беззакониците нека ја завршат својата работа што побрзо… “
Неговото Високопреосвештенство митрополит Павле, игуменот на Киево-Печерската Лавра, кој моментално е во домашен притвор и не смее да ја посети сопствената обител, изјави:
„Побарав Пештерите да бидат отворени за народот и уверен сум дека тоа наскоро ќе се случи. Се надевам дека целата Лавра ќе биде целосно отворена. На крајот на краиштата, само молитвата може да им помогне на властите и државата, па затоа не треба да се затвораат цркви, туку да се отвораат, за да може Божјиот народ да се моли заедно. Само непријателите на Украина можат да уништуваат и да заземаат цркви, предавајќи ги на непознати ентитети.
Ако не е можно да се влезе во Пештерите, земете икона на преподобните светители, читајте акатист, канони и тропари. Нашите цркви, во кои особено се почитуваат светите Оци од Пештерите, исто така се отворени. Молете им се да Господ им донесе разбирање на прогонителите на Црквата, за и тие да се обратат кон Бога, Кој сака сите луѓе да се спасат и да ја познаат вистината (1 Тим. 2:4).“
Неговото Високопреосвештенство митрополит Виктор од Хмелницки, присетувајќи се на своите семинариски денови во Лаврата, рече:
„Секој одеше во Пештерите со свои молби: семинаристите му се молеа на св. Нестор Летописец за помош при учење и полагање испити, болните му се обраќаа на св. Агапит за исцеление, војниците му се молеа на св. Илија Муромски за благослов пред воената служба…
Но, дојдоа времиња кога овој човечки поток кон нашата светиња престана. Сега, за жал, невозможно е дури ни да се влезе во Пештерите и да се помоли на светителите Божји, невозможно е да се почувствува тој рај на земјата за кој пишуваше св. Јован Лествичник, а кој светителите од Пештерите го добија преку своите духовни трудови и молитви.
Денес, моштите на светителите од Пештерите, нашето најголемо свето богатство, кое се почитува од православните луѓе во многу земји и на сите континенти, ќе бидат проучувани од аспект на нивната научна и историска вредност. За таа цел, создадена е комисија во која учествуваат биолози, ембриолози, па дури и ветеринари.
Двапати годишно, братството на Киево-Печерската Лавра ги пресоблекуваше светите мошти. Тоа го правеа монаси со постојана молитва на усните, со стравопочит допирајќи ги моштите на подвижниците.
Според црковното учење, благодатта на Светиот Дух, која ја примаат Божјите светители, ги осветува не само нивните души, туку и нивните тела и не ги напушта дури ни по телесната смрт.
Како ќе се однесуваат научниците од комисијата за ’инвентаризација на светителите’ кон моштите? Ќе ги допираат ли со молитва? Ќе веруваат ли во нивната светост? Како ќе ја одредат за себе ’научната вредност’ на светите мошти?
Сите овие прашања одекнуваат со болка и тага во срцето на секој верен христијанин. Сите страдаме сега, гледајќи како нашите светски познати мошти на светителите од Киевските Пештери можат да бидат осквернети! Да, многу нѐ боли!
Но, да го отвориме Евангелието и да прочитаме како Христос беше воден на Голгота, како беше понижуван, тепан, плукан…“
