Пишува: Игумен Фотиј, манастир Св. Јоаким Осоговски
Нашиот Господ Исус Христос постојано ги поучувал Своите ученици и апостоли, како и целиот народ кој Го слушал, преку разни примери. Христос како совршен педагог го воспитувал постојано Својот народ. Тој често ги поучувал со разни параболи и алегории укажувајќи им да ги анализираат кажаните примери, и да ја откријат суштината на кажаното.
Човекот мора со својата сила на перцепција, анализирајќи ги работите, но единствено преку смиреноумие, да ја положи својата свест пред Господа. Треба да се самоиспразниме духовно, заради здобивање на Светиот Дух. Со скрушена мисла да отстапиме и од својот начин на поимање, од својот начин на согледување, да се унижиме свесно пред Божјата Мудрост. Тоа значи, дека скриените работи, не можеме да ги толкуваме на добар и прав начин, доколку ја немаме во себе и Божјата мудрост. Со Божјата помош, Господ ни ги расветлува несфатливите работи. Неговата Божествена светлост, ни ја осветлува душата и мислите и само на тој начин ние можеме да ги сфатиме пораките кои се наменети за сите нас. Молитвата е секако столбот на нашето умно делување. Преку молитвата ќе ја здобиеме Благодатта која ќе ни ја осветлува мислата, за да стекнеме чиста мисла.
Божјите пораки во Евангелието се даваат општо на сите, во целата вселенска – соборна Црква, а преку Светиот Дух секоја порака има конкретното значење и посебна и лична поука за секој човек. Човекот, молејќи се на Господа, ја менува својата перцепција, го ослободува својот разум од основните форми на своето анализирање, и тогаш, преку благодатта Божја, човекот доживува просветлување. Доживува и преумување. Она што било кажано општо за сите, одеднаш со благодатното просветлување, се наменува лично на секого. Секој во себе ќе ја разбере пораката и тоа ќе биде чудесно просветлување, кое секако нема да може да го опише со своите зборови.
Евангелието е напишано некогаш одамна. Но, и денеска тоа исто Евангелие, истата Света Книга, ја содржи Мудроста Божја. Затоа што е Бог постојано ист во вечноста. Но, дури и да исчезнат сите примероци на отпечатената Света Книга – Библијата, Светиот Дух повторно ќе го инспирира човекот да ја напише истата содржина. Силата Божја, Благодатта Божја е постојано инспиративна во секое време. Бог е вечен и во секое време е непроменет и актуелен. Бог кога говори, како вечен и непроменет, говори на целата историја. Говори моментално, но актуелно во целото создадено време кое ги подразбира дистанците: минатото, сегашноста и иднината. Неговата енергија ги инспирира луѓето во нивната општа историја. Божјата благодат е вечна и во секој момент е животворна. Времето владее со космосот. А Бог е Вечен. Бог го создал времето.
Бог не е Битие кое постои ограничено во времето и просторот, па затоа и Неговата мудрост која се подарува, во секој момент е совршена полнота да инспирира и да поучува во секое време. Затоа и секоја поука во Светото Евангелие, или секоја парабола, не е речена само поради тие луѓе кои биле присутни додека говорел нашиот Господ Исус Христос, туку е наменета за секој последователен ученик во иднината на времето, во историјата.
Денешната парабола од Светото Евангелие, се однесува за сиромашниот и презрен Лазар и за богатиот безимен човек. На тој човек не е важно ни името да му се спомне, затоа што не е достоен, поради неговата бесчувствителност која ја покажувал кон напатените луѓе, и поради неговата посветеност на земните наслади, секојдневно и неумерено. Додека, пак, името на сиромавиот страдалник се запишува во книгата на вечниот живот, поради секојдневното оскудување во основните потреби за живот, но и поради неговата вера во Господа.
Денешното Евангелие започнува опишувајќи како живеел тој безимен човек. Тој се облекувал во прескапи облеки, и живеел секој ден раскошно во веселба и секаква земна, материјална убавина. Господ сликовито го опишува животот на поединците во светот, како би ги вразумил сите кои слушаат – што ги очекува таквите во иднината, во вечноста. А ги поучува и страдалниците – што ги очекува во вечноста. Н,о секако, да напоменеме дека страдалниците ќе бидат спасени и прибрани во Рајот, само доколку не роптаат и не го хулат Господа за нивното страдање и мачење.
Никој од луѓето не се грижел за напатениот и болен Лазар кој лежел и се мачел во својот живот. Единствено, кучињата како бесловесни животни, му ги лижеле раните негови. Но браќа и сестри, драги луѓе, зарем мислите дека ваков пример денеска не постои? И денеска сме сведоци на човечката мака насекаде во светот. Луѓето умираат оставени и заборавени. Страдањето е насекаде околу нас. Внимавајте, браќа и сестри, како ние денеска се однесуваме кон страдањето. Внимавајте какво е нашето поимање кон човечката мака. Верувајте дека, дури и колективната неодлучност и бездушност ќе биде казнета од Бога, доколку се оправдуваме со општото мислење на колективот. Бездушноста е трагедија на обезбожениот човек.
Секој човек е личност, и треба свесно и лично да го изрази своето согледување кон животот. Нашето поимање не може да биде дел од колективниот избор, оправдувајќи се дека немаме став. Верникот е должен да биде емпатичен кон сите маки и беди кои го обременуваат светот. А должноста не е некаква задолжителна обврска, туку должноста е во љубовта. Верникот љуби затоа што Бог е Љубов.
Бог од нас ја бара емоцијата. Бог од нас го исчекува сочувството. А дали секој од нас може да се погледне искрено себеси и да открие во себе дали во него владее апатија, незаинтересираност кон човечката мака, или, пак, во себе има честичка на надеж дека некогаш се помолил на Бога за напатените луѓе ширум светот? Да не бидеме бездушни како и бездушните битија во природата.
Човекот се остварува како човек, само тогаш кога љуби безрезервно, без интерес. Верникот е верник тогаш кога се моли за сите луѓе во светот.
Но, да продолжиме со Евангелската Божја поука. Кога умрел Лазар, ангелите ја зеле неговата душа и ја понеле на своите раце во Небесниот Ерусалим, во Рајот. А умрел и недостојниот, безимен и бездушен богаташ, и демоните ја зеле неговата душа, да ја фрлат во пеколот. Во пеколот богаташот се мачел многу, секундите биле векови, но во вечноста, времето не постои, па така моментот е вечност. Во таа вечна мака, тој ги видел оддалеку, на другата страна, во Рајот, нашиот прататко Авраам заедно со Лазар. Но, сега Лазар е вечно радосен во славата Божја. Богаташот го гледа оддалеку таткото на сите верници, пророкот Авраам, кој стана прва икона Божја на верата и спасението. Сите сме ние чеда Авраамови во неговата вера и искрена доверба во Бога.
Богаташот смогнал сили во својата вечна и страшна агонија, и едвај довикнал од својата мака кон Авраама. Во таа своја вечна мака, тој имал молитва кон Авраама. Имал молба кон него. Да споредиме во еден момент и да анализираме дека, додека бил жив, тој никогаш не се молел на Бога нити пак на Божјите угодници. А сега кога е веќе во пеколот, тој се моли и бара утеха. Тој сака Лазар да му помогне во маката и да го утеши на еден момент со капка вода. Но, дали е возможна и остварлива молитвата на грешникот во пеколот?
Авраам му вели на богаташот дека бездната, препреката помеѓу Рајот и пеколот е огромна и непремостива. Никако не може да се оствари врска помеѓу Рајот и пеколот. Та затоа, Авраам и Лазар, не можат да поминат на неговата страна да му помогнат. Сепак Авраам му вели, да го потсети, дека тој живеел раскошно, прекрасно и безгрижно во својот земен, краткотраен живот.
Сега веќе не е возможно да се направи ништо што би му помогнало на тој безбожник, да му биде за утеха. Безбожникот ја имал својата награда во времето и просторот, во земниот живот. А сега во вечноста, ќе живее со плодот на својата одлука. Плодот е горчлив, не е малку тежок, туку е невозможно тежок. Душата ќе се мачи во својата горчина и ужас, во вечноста.
Богаташот повторно посакал уште нешто, посакал Авраам да го прати Лазара на земјата, да им каже на неговите најблиски како тој се мачи, за и тие да не паднат во истата мака. Но, Авраам вели, дека неговите најблиски го имаат Мојсеј и пророците, доколку нив не ги слушаат, тогаш и Лазар да се појави ништо нема да биде поразлично.
И навистина, постојано во секое време од нашата човечка историја имаме разни свети отци и пророци, кои актуелно ја сведочат Божјата благодат и луѓето повторно не веруваат во Бога. Луѓето во својата бесчувствителност и окрутност, не можат да ја поимат прекрасната Божја енергија во себе. Во човечката обезбоженост, свеста постанува мрачна, душата се озлобува и срцето се скаменува. Луѓето без сочувство и љубов во себе, и да го видат самиот Бог, нема да го возљубат. Нема воопшто да имаат поразлична емоција од претходната рамнодушност.
Можеме на два начина да веруваме во нашиот живот. Првиот и низок степен на вера е кога ги користиме нашите сетила. Кога со помош на нашите сетила, ги перцепираме телесните, земски предмети. Кога, пак, имаме контакт и комуникација со луѓето и со целата природа, преку своите сетила, ги распознаваме личните карактеристики на луѓето со кои остваруваме комуникација. Во зависност од степенот на нашата комуникација со луѓето, од целокупното заедничко искуство, ние можеме да имаме некакво очекување од другиот човек, и да му веруваме повеќе или помалку.
Оваа вера не е потполна посветеност на нашата душа и свест. Во оваа меѓусебна верба не веруваме во другиот човек дека има во себе вечна мудрост и дека може да ни подари вечно спасение. Сè што е земно е несовршено. Не можеме да здобиеме вечна мудрост на земјата, та следствено, нашата вера или доверба во светот не е потполна посветеност на нашиот дух.
Верувањето во Бога, не се остварува со потврдата на нашите телесни сетила. На пример, единствено гледајќи со своите очи, ние ништо повеќе не правиме, освен што гледаме. Потврдувајќи го и препознавајќи го човекот, преку надворешните негови карактеристики тоа ништо не значи доколку немаме позитивна емоција кон него. Еве, и како хипотетички пример да кажеме, дури и да се материјализира нашиот Бог пред безчувствителниот, непокајан неверник, неверникот уште повеќе ќе Го замрази Бога, само затоа што Бог постои во Совршеноста и што го разобличува него како грешник. Разобличувањето значи дека се пројавува во човекот неговата совест која го укорува за неговата бесчувствителност.
Злобните и грешни луѓе Го убија Христа, така што Го избркаа Синот Божји од нивниот свет на злобата. Тие не ја сакаа совршеноста и добротата. Тие гледајќи и слушајки ги чудата Божја, не се радуваа. Во нив се зголеми омразата кон Творецот. Тие го гледаа Бога и не поверуваа. Тие ги гледаа чудата, и пак не веруваа.
За тврдото и грешно срце, треба многу мака да се одмрзне и омекне. Ништо не е невозможно, но сепак од човекот многу зависи, од нашата волја.
Во Бога веруваме со чиста, искрена емоција, со искрена доверба, и потполна посветеност на својата душа и свест, со љубов. Бога Го љубиме со целото свое битие, со сето свое срце, со сета своја душа, со сета своја сила, со сите свои помисли! Љубовта кон Бога нè обзема и преобликува во икона Божја.
Светиот апостол Павле, во посланието до Галатјаните вели: „Браќа, ве известувам дека Евангелието, кое јас го проповедав, не е од луѓе, зашто јас ниту сум го примил, ниту сум го научил од човек, туку преку откровение на Исус Христос.“ (Гал. 1-11, 12). Павле сведочи дека Светото Евангелие не го научил од човек, нити пак го учел читајќи го. Туку, преку духовна инспирација, преку благодатното дејство на Светиот Дух врз него, во името Христово го примил. Тоа е навистина Откровение. Тоа е навистина чудо. За такво чудо говоревме од самиот почеток, во претходно реченото.
Светиот Павле е првиот толкувач на Евангелието Христово. Тој е првиот теолог. Неговата мудрост не е од неговата интелигенција или пак од книгите кои ги изучувал претходно. Воопшто, како можел да го научи Евангелието – животот на Исус Христос? Господ Светиот Дух го умудрил и поставил за толкувач.
„Бог, Кој ме избра уште од мајчината утроба и ме повика преку Својата благодат, благоволи во мене да Го открие Својот Син за да благовестувам за Него” (Гал. 1-15,16). Еве уште едно сведоштво на светиот Павле, каде вели дека Господ го повикал да проповеда преку Божјата благодат, за да Го благовести. Значи Мудроста Божја, се подарува преку благодатта Божја, која благопоставува секого на одредена задача.
Апостолот и евангелист Јован вели: „Кој вели дека е во светлината, а го мрази братот свој, тој е се уште во темнина. Кој го сака својот брат, тој е во светлина и во него нема соблазна.“ (1.Јован 2-9, 10). Апостолот Јован го сведочи она за што говоревме на самиот почеток. А мораме да нагласиме, дека наш брат е секој човек. Па затоа кога страда некој, ние верните треба да се молиме усрдно на Бога, за да ја посведочиме својата искрена љубов кон созданијата кои ги создал Бог. Љубејќи ја тварта која ја создал Бог, ние Го љубиме Бога Кој невидливо во нејзе го втиснал печатот на Светиот Дух.
Нашата молитва е личен разговор со Бог. Нашата молитва е нашата лична комуникација со Господа. Но, нашата молитвам пред сѐ, треба да биде соборна во Црквата Божја. Тука пак, во заедницата на верните, ние се поврзуваме помеѓу себе во Духот Божји. Исполнети со Божјата милост, ние ја шириме таа милост околу нас. Кога дар добиваме, дарот го подаруваме. Подарувајќи го дарот, ние нема никогаш да го потрошиме. Бог кога ни поклонува Тој изобилно дарува и не престанува. Кога ние ќе ја сведочиме Божјата љубов, тогаш ние ќе бидеме постојани, непрестајни проводници на љубовта Божја. Секако дека љубовта не се ограничува, и се подарува на сите кои ја посакуваат.
„Љубовта ја познаваме по тоа што Тој ја положи за нас душата Своја; но и ние сме должни да ги полагаме душите свои за браќата“ (1. Јован 3, 16), „Чеда мои, да не се сакаме со зборови или со јазик, туку со дела и вистина!“ (1. Јован 3, 18). Свети Јован во посланието вели дека љубовта Божја кон нас се огледа во жртвата Божја Која е остварена за нас луѓето. Та и ние сме должни да ја шириме Божјата животворна љубов кон луѓето. Љубовта Божја како добродетел во нас е вистинско практично дејство.
„А заповедта Негова е таа, да веруваме во името на Неговиот Син Исус Христос и да се љубиме еден со друг, како што ни заповедал.” (1.Јован 3, 23). Ете ја заповедта и пораката Божја. Да веруваме пред сѐ во името Божјо, во името на Синот Божји и да го имаме основното својство на взаемното соединување, а тоа е љубовта.
Да се молиме на Бога, за да ни ги отвори Бог духовните очи, да можеме да прогледаме преку Благодатта Божја чисто и трезвено, за да можеме да ги согледуваме пораките кои се наменети за нас во Светото Евангелие поради нашето спасение. Да се молиме браќа и сестри на Господа, Господ да ги утеши страдалниците, тие кои се наоѓаат во разни неволји на секаде во светот, и сите кои имаат потреба за Божјата помош, Господ да ги заштити. Господи помилуј.
