Пишува: Игумен Фотиј, манастир Св. Јоаким Осоговски
Сонцето, кое е создадено, е толку добро, што преку него и со него материјалниот живот се раѓа на земјата во природата. Сонцето како ѕвезда и небесно тело од дамнина било согледувано од разни народи како главен услов за егзистенција на човечкиот живот. Без сонцето не можел човекот лесно да преживее. Сонцето ја играло улогата на надежта преку својата топлина и енергија. Сонцето како небесно тело било согледувано и како божество. Му биле придодавани разни личносни карактерни особини и така разните култури и религии во историјата на цивилизацијата го воздигнувале во рангот на божество. Но, сепак древните философи и мислители, доаѓале до суштинската вистина, анализирајќи ги природните феномени, набљудувајќи ги цикличните временски периоди во годината, согледувајќи го целокупниот живот, дека сонцето е материјално небеско тело, кое ја претставува истата природа на материјата од која што е создадена и нашата планета и сиот космос. Значи дека сонцето не може да претставува никакво божество. Последователно, по нивната суштинска анализа и по нивната аналитичка философија, сонцето не можело да биде личност. Повеќето древни антички мислители и философи се сложувале во своите длабоки лични поимања на антропологијата и вистината на човечкиот живот, но и вистината за сета материја, дека сепак постои некакво совршено битие кое го претставува вечниот, бесконечниот, совршениот Ум како космичка прапостоечка хармонија. Тоа вечно битие го создава космосот. Преку тоа битие сè било создадено, и повторно сè ќе биде вратено во Него, во изворот, од кого сè е создадено. Преку перцепцијата на целокупниот живот, согледувајќи го раѓањето, животот, однесувањето и моралноста на човекот, во целокупниот жив свет, философите сведочеле дека во природата иманентно се објавува моралниот закон Божји. Се објавува волјата на тоа совршено, личносно и разумско вечно битие, преку кое сè е создадено. Тие древните мислители од разните религии и култури, не Го осознале Бога како личност. Тие не можеле да Го поимат вистинскиот и вечниот Бог. Но, го насетувале преку длабоките перцепции на созерцувањето на целокупниот живот.
Небесните тела се создадени за наша корист, поради потребата од нив за остварувањето на животот. Небеските тела се дел од времето кое е создадено во овој минлив живот. А вистинското сонце кое навистина нам ни е потребно е Самиот Бог, Тој е Сонцето Кое го раѓа животот. Тој е Сонцето Кое го создава космосот. Тој е вечната нестворена енергија која создава и преку која постои космосот и Тој е вечниот бескраен крај во кој ќе се врати енергијата од целиот космос. Ние Му се поклонуваме на Сонцето на правдата, Му се поклонуваме на Бога, Кој е вечното Сонце на животот. Материјалното сонце како и целокупната материја ќе мине, но вечното светло и вечниот живот се бесконечни атрибути на нашиот Бог.
Тој, Вечното Сонце, Вечната Света Троица, Вечниот Бог, Бог Отецот Го раѓа вечно Својот Син и Светиот Дух вечно исходи од Отецот. Вечното Битие на Љубовта. Вечната заедница на Љубовта. Вечното Сонце се раѓа како човек, Тој се унижува од вечната и бесконечна моќ, се сместува во човекот, во утробата на Марија, не оштетувајќи ја природата на човекот, не оштетувајќи го телото на Својата Мајка. Навистина тоа е невидено и нечуено чудо! Бесконечниот Бог се сместува како бебе во утробата на созданието. Апсолутната моќ, се отелотворува и постанува создадена природа. Господи, навистина се бесконечно несфатливи Твоите чуда и Твоите идеи. Ние луѓето со својата несовршеност, не можеме да ги поимиме тие чудеса на Твојот таен домострој за нашето спасение. Ти си го утврдил совршениот законот, на темелот на бесконечната љубов. Навистина е бесконечно несфатлива таа чудесна Твоја Љубов.
Нашата љубов е себична и приземна. Приземна со своите валкани несовршени потреби. Само според нашите разни потреби, ние ја мериме количината на нашата земна љубов. Подаруваме љубов онолку колку што сметаме по нашиот личен критериум дека е потребно да се даде. Исто како на пазар. Даваме колку што ќе ни платат, или добиваме љубов онолку колку што ќе платиме. Каква агонија на несовршеноста. Но, тоа е реалноста на извитоперената човечка судбина на земјата. Ќе бидеме осудени од Господа поради тоа што имаме разум, но не го користиме за безусловно да љубиме. Исчезна љубовта помеѓу нас Господи, настапи мерзоста.
Во денешниот текст од Светото Евангелие, говориме за тоа кога Господ Исус Христос треба повторно да оди во Галилеја, поминувајќи преку територијата на Самарија. Ќе помине Христос преку територијата каде што живеат нечистите луѓе, според мерилото на побожните Евреи, на чистите Евреи. Самарјаните биле сметани за грешници, поради тоа што нивната вера во Господа имала многу измешани додатоци од другите пагански култури и вери. Тие, Самарјаните себеси се сметале за потомци на Авраама. Но, Евреите ги сметале за нечисти и забранувале воопшто разговор и дружење со нив, ниту пак некој од Јудејците смеел да згазне на нивна земја. Евреин, пак, кој би бил во контакт со некој Самарјанин, таквиот би го отфрлале од Синагогата и од Авраамовата вера. Но внимавајте сега, Господ Исус Христос оди точно во земјата самарјанска во градот Сихар. Господ не се гнасел од овие луѓе, Тој Совршениот сака да им ја покаже и докаже Својата љубов на сите луѓе. Ете го вистинското сведочење на љубовта, со дело, не само со празни зборови.
Исус, изморен од патот кој го одел пешки, седнал покрај Јакововиот извор, во жешкиот дел на денот, напладне. Господ доаѓа кај нечистите верници, кај грешниците, кротко, мирно, пешки со телесен труд, за да им ја покаже Својата мирна и спокојна наука. Науката на љубовта. Тој се унижува, се смирува, не се грози да дојде и да ги поттикне Своите созданија, со надежта на спасението.
Ете доаѓа една жена Самарјанка, да полни вода на изворот. И Тој Великиот Бог, жеден и уморен човек, бара од жената, нечиста Самарјанка, да Му даде да пие вода. Тој е жеден како човек за водата, Тој е жеден и како Бог за човечкото покајание и отрезнување, но Тој е жеден како Бог поради сопствената совршена љубов која ја дава бесконечно и несебично, а не поради некаква потреба која би ја имал Тој, како Бог, од луѓето. Бог е вечен без создадената твар, и тварта ништо повеќе не може да Му додаде, или, пак, да Му одземе. На тварта ѝ е потребен Бог за да постане вечно жива. Љубовта е жедна за љубов. Личното подарување е несебично, но се подразбира дека очекува взаемно несебично подарување. Љубовта Божја е бесконечно совршена и се подарува, а сатисфакцијата е во прифаќањето на таа бесконечна љубов и во понатамошното делење на истата.
Таа, жената Самарјанка, Му вели на Исуса: „Како Ти, Јудеец, говориш со мене, жена Самаријанка?“ Таа знаејќи за тоа како Јудејците ги гледале нив, Самарјаните, таа во своето смирение се чуди и Го прашува Исуса, зошто е Тој поинаков од другите и стапува во разговор со неа, па и дури бара вода од неа. Тој ѝ вели дека има жива вода која може да ѝ ја подари, мислејќи на благодатта на Светиот Дух. Таа, пак, не знаела што ѝ говори Исус, мислејќи дека и говори за некаква материјална вода, ја побарала таа вода од Него, за повеќе да не ожеднува и да не се мачи да доаѓа на бунарот да црпи вода. Исус ѝ говорел за неземната, нетварната вода, за благодатта која им се дава на жедните души. Освен телото кое има потреба од вода, и душата има насушната потреба од благодатта која ја напојува како вода. Тој еден Извор, Изворот на совршеноста и бесконечноста, им се дава на сите луѓе подеднакво во милоста и љубовта. Но, секој треба да пристапи кон Изворот со лично покајание и скрушеност. Како што и на земјата истото сонце е за сите, истиот дожд е за сите, така и Бог им се подарува на сите. Преку пиењето од тој Извор се добиваат различни дарови Божји, на благодатното делување во луѓето. Едни се проповедници, други се пророци, трети се чудотворци, четврти се миротворци… Секому според дарот Божји.
Во продолжение на разговорот, Исус ѝ вели на жената да оди и да го повика својот маж. Но, таа му вели дека нема маж. Сепак таа има маж, но тој маж ѝ е шестиот по ред и сепак таа не го смета за прав маж. Господ знаел за тоа, но сепак исчекувал од неа таа самата тоа да го каже. Од нас Господ бара да бидеме свесни, реални, искрени и отворени, кога се во прашање гревовите. Оваа симболика со мажот на жената се пројавува кај секого од нас луѓето. Мажот на жената за кого се зборува го претставува нашиот грев. Ние, како чеда на Црквата, како оние кои се венчани на светотаинствен начин со Телото Божјо, треба да имаме само една глава на тоа тело, да Го имаме Исуса Христа како женик и сопруг на таа Црква, на тоа Тело Негово. Сите верници го сочинуваат Телото Божјо, Црквата Божја. Но кога ќе нè праша Бог на кого му служиме, со кого сме венчани или кого го почитуваме како наш пастир, тогаш ние треба да бидеме искрени и да кажеме дека сме грешници и прељубници. Дека сме блудници, затоа што имаме многу други богови на кои им служиме, живеејќи во гревот. Жената била искрена и рекла пред Христа дека нема маж, значи сепак таа била свесна за своите гревови, та затоа Бог сакал да ја спаси и да ѝ дари надеж на спасение. Нашето искрено покајание во исповедта е нашето отворено признавање на нашите гревови пред Господа. Исповедта и покајанието единствено се на нас лично наменети. А никако не смееме да се оправдуваме пред Господа и да го кривиме светот за неговите гревови, туку ние одговараме лично за своите лични гревови. Одговорноста е лично наша. Така да не смееме никогаш да ја укоруваме жената Самарјанка, затоа што автоматски ќе паднеме во замката на гордоста и заедно со личните блудни, и секакви други гревови, ќе бидеме осудени пред Господа, како непокаени грешници. Разговорот помеѓу жената и Господа, е разговор помеѓу секој човек и Господа. Разговор на женикот Христос со Својата Црква. Ако бидеме венчани за овој свет, за материјализмот, за сладострастието во овој свет, тогаш ќе пропаднеме во минливоста и ќе бидеме мерзост на запустувањето пред Господа.
Жената, во продолжение на разговорот, Му сведочи дека Тој е пророк, бидејќи Исус знае дека таа има шести маж. Понатаму, жената Го прашува каде треба да се оддава славата Божја? Каде треба да Му се поклонуваат луѓето на Господа? Дали во Ерусалим, како што велат Евреите – Јудејците, или како што велат Самаријаните: на планината Морија каде што Авраам сакал да го жртвува својот син Исак? Господ вели дека ниту на планината, ниту во Ерусалим. Тој не ги прифатил двата избора. Тој создава нов начин на оддавање почит кон Господа. Ги укорил сите кои служеле формалистички со некакви правила кои немаат никаква смисла. Исус ѝ вели дека од сега па натака ќе се поклонуваат на Отецот на еден друг начин. Но, не на некое определено место. За Господ ништо не значи местото во светот. Господа не можеме да го ограничиме. Господ е безграничен, нематеријален. Но, дали можеби ние се препознаваме во ова поклонение? Та нели луѓето Го бараат Бога на разни определени места во надеж дека ќе Го видат и конечно ќе Го пронајдат? Но, Го бараат во создадената природа. Во местата на таа создадена природа. Незамисливо! Го ограничуваат Бога Кој е безгранично несфатлив. Безгранично сеопфатен. Безгранично неопределен.
Господ вели дека отсега па натаму, ќе се поклонуваме во Дух и во вистина. Човекот е духовно-телесно битие и во својот дух ќе Му се поклонува на Отецот. Во себе. Секој човек ќе Му се поклонува на Господа и ќе Му служи во себе. Преку Светиот Дух осветувајќи се, секој човек ќе Го исповеда Господа, својот Бог, и ќе ја сведочи вистината Божја. Вистината е Бог, Вистината е Вечниот, Совршениот Творец на сè што постои. Во духот свој ќе Му оддаваме почит на Бога. Духот Божји нè осветува и како духоносци на светоста, ќе Го прославуваме Бога во телата свои, во умот свој, во духот свој, во срцата свои, во мислите и желбите свои, во целото наше битие ќе Го прославуваме Небескиот Бог Отец. Доколку не Го најдеме Господа во себе, во својата душа, во срцето наше, тогаш никогаш и никаде во материјалниот свет нема да Го најдеме. Семоќниот Бог не живее во ракотворени човечки храмови и зданија, туку Тој пребива во човекот, и во неговата душа создава неракотворена икона Божја. Човекот кој во себе Го има Духот Божји, се наоѓа во вистината. Бог ја исчекува волјата човечка за да се насели во човекот, за да го преобрази човекот од несовршен во совршен. Каде и да се наоѓа човекот, во било кое место на земјата, тој може слободно, со својата волја, да Го прославува Бога во својата душа. За да бидеме морални, не ни треба специфично место или услови. Вистинскиот морал треба да биде дел од нашата душа, и со слободна волја да го исполнуваме насекаде и во секое време. Многу луѓе Му се поклонуваат на Бога формално преку исполнувањето на формите и правилата, но без личносен однос со Бога. Сметаат дека доколку ги исполнуваат формите и правилата во заедницата, тоа е мерката за здобивањето на сето она што им е наменето според Божјото ветување. Сметаат дека Рајот се стекнува само преку определени земски принципи. Но оваквото однесување е неприфатливо, та затоа и многу луѓе се тажни и покрај тоа што ги исполнуваат правилата. Не сфаќаат дека тие немаат личносен однос со Бога. Личносниот однос во љубовта е животворен начин на постоење. Бог е Личност Која го има во Себе својството на совршената Љубов која се дарува, и никогаш не престанува и не се потрошува. Љубовта се дарува за да се распространува и да оживотворува. Сојузот на Новиот Завет помеѓу Бога и човекот е во љубовта.
Таа, Самарјанката, се вика Фотина, или Светлана. Таа блеска со својата вера кон Господа. Таа разговара со Сонцето на правдата. Таа се исполнува со Божја благодат и засветлува исто како и Творецот, со неземната светлина и блеска како духоносна прекрасна Божја икона. Божјата светлина се распространува, исто како и љубовта, и секој кој ги прима овие дарови во себе, им светли на сите во светот и љуби сè околу себе. Жената знае за пророштвото дека ќе дојде Месијата и го прашува Христа за Спасението. Христос ѝ потврдува дека Тој е Спасителот. Таа остава се и оди во градот да ги повика луѓето да видат и тие, дали е Тој Месијата кого Го исчекуваат. Грешницата и Самарјаните, тие „грешни и нечисти луѓе“, поверуваа во Христа и Го признаа Спасителот. Додека, пак, „чистите и безгрешни Евреи – Јудејци“ Го отфрлија и Го убија. Каков парадокс во лудилото. Но, и денес истото се случува во светот. Денес, она што е свето во светот и за светот, тоа е мерзост пред Господа. Господ ги гледа срцата на луѓето, ја гледа внатрешната духовна страна во човекот. И, ете, луѓето Самарјани кои биле отфрлени од Јудејците, тие поверувале. Господ, пак, им говори на апостолите дека жетвата е спремна за жнеење. Тој им говори за духовниот плод кај овие луѓе кои поверувале, дека тие се плодот на верата и спасението. Господ им говори на апостолите и дека Тој се храни од духовната храна и дека за човекот не е единствено потребна само земната, телесна храна. Та тие, луѓето кои дошле да Го видат, толку многу се израдувале и одушевиле, што Го замолиле да остане кај нив два дена. Па ѝ говореле на Фотина дека и тие сега веруваат и потврдуваат дека навистина Тој е Месијата, Оној кого Го чекаат како Спасение. Христос останал два дена проповедајќи и сведочејќи за Себе. Им дарил „жива вода“ и им го дарил „лебот на животот“.
Добриот пастир совесно и трудољубиво се труди за секоја своја овца. Добриот пастир со својата грижа, се грижи за секоја една словесна овца. Добриот пастир, не се гнаси од никого и никогаш. Добриот пастир копнее за секого, копнее да го спаси секого. Добриот пастир не ги отфрла грешниците. Добриот пастир се унижува за да ги здобие сите. Добриот пастир ги штити со својот живот своите овци. Добриот пастир е постојано присутен при своите овци. Добриот пастир го прави сето ова поради љубовта која извира од Него, како Негово својство. Тој, Добриот Пастир, се жртвува за своите. Господ е нашиот Добар Пастир кој нè возљубил нас грешните луѓе и Кој се жртвувал за нас.
Господи наш, Спасителу, те молиме да не нè оставаш незаштитени и осамени, но биди кон нас милостив и човекољубив каков што си отсекогаш и биди наш заштитник и помошник. Помогни ни и нам во нашето неверие, утврди нè на темелот на верата за да бидеме Твои достојни чеда.
